Krom

Krom, ₂₄Cr
	Krom kristali (%99.999 saflık).
Görünüş	gümüşi metalik
Standart atom ağırlığı Ar, std(Cr)	51,9961(6)
Kütle numarası	51.9961±0.0006
Periyodik tablodaki yeri
	Vanadyum ← Krom → Manganez
Atom numarası (Z)	24
Grup	6. grup
Periyot	4. periyot
Blok	d bloku
Elektron dizilimi	[Ar] 3d5 4s1
Kabuk başına elektron	2, 8, 13, 1
Fiziksel özellikler
Faz (SSB'de)	Katı
Erime noktası	2180 K (1907 °C, 3465 °F)
Kaynama noktası	2944 K (2671 °C; 4839,8 °F)
Yoğunluk (SSB'de)	7,192 g/L
Erime entalpisi	20.0kJ kJ/mol
Buharlaşma entalpisi	347 kJ/mol
Molar ısı kapasitesi	23,35 J/(mol·K)
Atom özellikleri
Yükseltgenme durumları	-4, -2, -1, 0, +1, +2, +3, +4, +5, +6 depending
Elektronegatiflik	Pauling ölçeği: 1,66
İyonlaşma enerjileri	1.: 652,9 kJ/mol ; 2.: 1590,6 kJ/mol ; 3.: 2987 kJ/mol ; ;
Atom yarıçapı	Deneysel: 128 pm
Van der Waals yarıçapı	189±5 pm
	Bir spektrum aralığındaki renk çizgileriElementin spektrum çizgileri
Diğer özellikleri
Kristal yapı	Hacim merkezli kübik (hmk) ; a = 288.49 pm (20°C)
Ses hızı çubukta	5940 m/s (20 °C'de)
Genleşme	4,81 µm/(m·K)
Isı iletkenliği	93,9 W/(m·K)
Elektrik direnci	125 Ω·m
Manyetik düzen	Antiferromanyetizma
Manyetik alınganlık	+280.0×10−6 cm3/mol
Young modülü	279 GPa
Kayma modülü	115 GPa
Hacim modülü	160 GPa
Poisson oranı	0,21
Mohs sertliği	8,5
Vickers sertliği	1060 MPa
Brinell sertliği	687–6500 MPa
CAS Numarası	7440-47-3
Tarihi
Adını aldığı	Grekçe: Khroma(χρῶμα) "renk"
Keşif	Louis Nicolas Vauquelin
Ana izotopları

Krom, atom numarası 24, atom ağırlığı 51,996 olan metalik bir elementtir. İsmi Yunanca renk anlamına gelen "kroma"dan gelmektedir. Parlak ve yansıtıcı özelliğe sahiptir.

Dünyada en çok krom rezervine sahip ülkeler Güney Afrika, Kazakistan, Türkiye ve Hindistan'dır.^[5]

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Johann Gottlob Lehmann, 1762 yılında Rusya'da, Ural Dağları'nda kromun izine rastladı ve 1797'de Louis Nicolas Vauquelin bu cehveri çözümlemeyi başarınca elemente renk konusundaki kuvvetinden dolayı bu adı verdi.^[6]

Osmanlı'da krom[değiştir | kaynağı değiştir]

Anadolu'da krom ilk kez 1848'de Harmancık yakınlarındaki Kozluca köyü civarında Lawrence Smith tarafından keşfedildi. 1850'de Yüzbaşı Mehmet Efendi, Dağardı Kazası'nda ikinci bir krom madeni keşfetti. İlerleyen yıllarda ek krom madenleri keşfedilmeye devam edildi. 19. yüzyılın ortalarında Osmanlı dünyada krom üreten tek devletti.^[6]

Özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Krom çok sert olması ve erime noktasının 1857 °C olması nedeniyle,^{[kaynak belirtilmeli]} metallere sertlik sağlanması ve zırhlı araç yapımı için kullanılır. En önemli kullanım alanı Nikel ile beraber paslanmaz çeliklerdedir.^[6] Oluşturdugu kromoksit tabakası çelik yüzeyini film tabakası gibi kaplar ve kimyasal korozyona karşı dayanıklılık sağlar.

Krom doğada +3 yüklüdür, indirgenme reaksiyonuyla +6 değerlik alır. Toz formdaki krom, deri tabaklamada uzun yıllardır kullanılmaktadır. Deriye uzun süre dayanma özelliği kazandırır. Ayrıca 118 elementten 24. sıradadır. Latincesi Chromium'dur ve simgesi Cr'dir.

Krom kandaki şekerin hücrelere aktarılmasına yardımcı olur. Krom yer fıstığı, yumurta sarısı, peynir, üzüm suyu, maya, istiridyede bulunur. Kemiklere de faydası vardır.

Krom sanayi ortamında iş parçalarının hareket ettiği yataklar içerisinde aşınmasını da engellemektedir. Bir piston ve piston yatağının krom kaplama işlemi yapıldıktan sonra çalışması ile ömrü ortalama 4 - 8 ay arası artmaktadır. (Tabii ki parçadan parçaya değişir) Yani kısaca krom korozyonu da engellemekte ve kayganlığı sağlamaktadır.

Yapılan araştırmalar sonucunda hekzavalent krom iyonu ve bileşiklerinin kanser yaptığı keşfedildi ve IARC tarafından Grup 1 (İnsanlar için Kanserojen) olarak sınıflandırıldı.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Krom izotopları

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ url=https://www.ciaaw.org/chromium.htm
^ Arblaster, John W. (2018). Selected Values of the Crystallographic Properties of Elements. Materials Park, Ohio: ASM International. ISBN 978-1-62708-155-9.
^ Arblaster, John W. (2018). Selected Values of the Crystallographic Properties of Elements. Materials Park, Ohio: ASM International. ISBN 978-1-62708-155-9.
^ Weast, Robert (1984). CRC, Handbook of Chemistry and Physics. Boca Raton, Florida: Chemical Rubber Company Publishing. pp. E110. ISBN 0-8493-0464-4.
^ "CHROMIUM" (PDF). usgs.gov. 28 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
^ ^a ^b ^c Arif Bilgin, Burhan Çağlar ((Ed.)). Klasikten Moderne Osmanlı Ekonomisi. Kronik Kitap. ss. 238-248.

Element veya periyodik tablo ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[1] url=https://www.ciaaw.org/chromium.htm

[2] Arblaster, John W. (2018). Selected Values of the Crystallographic Properties of Elements. Materials Park, Ohio: ASM International. ISBN 978-1-62708-155-9.

[3] Arblaster, John W. (2018). Selected Values of the Crystallographic Properties of Elements. Materials Park, Ohio: ASM International. ISBN 978-1-62708-155-9.

[4] Weast, Robert (1984). CRC, Handbook of Chemistry and Physics. Boca Raton, Florida: Chemical Rubber Company Publishing. pp. E110. ISBN 0-8493-0464-4.

[usgs2023-5] "CHROMIUM" (PDF). usgs.gov. 28 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.

[:0-6] Arif Bilgin, Burhan Çağlar ((Ed.)). Klasikten Moderne Osmanlı Ekonomisi. Kronik Kitap. ss. 238-248.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]